Tekeoğulları Beyliği

Tekeoğulları Beyliği hakkında ansiklopedik bilgi
Tekeoğulları Beyliği 1321-1423 yılları arasında merkezi Antalya olan Teke-elinde, Hamidoğulları beyliğinin bir kolu olarak hüküm süren bir Türkmen hanedanı. Hamidoğlu Dündar Beyin Antalya'yı fethettikten sonra idaresini Yunus Beye bırakmasıyla Tekeoğulları Beyliği kurulmuş oldu (1321). Saltanatı çok kısa süren Yunus Bey döneminde Anadolu'da Moğol valilerinin nüfuzları devam ediyordu. Bu sebeple Yunus Bey, saltanatını onlara bağlı olarak devam ettirdi.

Yunuz Beyin ölümü üzerine yerine oğlu Mahmud Bey geçti. Mahmud Bey, kardeşi Sinanüddin Hızır Beyle Korkudeli emiriydi. Bu dönemde Anadolu beylikleri arasında İlhanlılara karşı genel bir hoşnutsuzluk vardı. Bu sebeple 1324'te İlhanlıların Anadolu umumi valisi Timurtaş, Hamidoğlu Dündar Beyin üzerine yürüyerek onu Antalya'ya kaçırdı. Ancak Timurtaş'ın düşmanlığını üzerine çekmek istemeyen Mahmud Bey, amcasını İlhanlı valisine teslim ederek ölümüne sebep oldu. Daha sonra İlhanlı genel valisi Timurtaş'ın görevinden alınmasıyla, onunla birlikte Mısır'a kaçan Mahmud Bey orada hapse atıldı (1327). Bu durum üzerine Korkudeli Emiri Sinanüddin Hızır Bey, kardeşi Mahmud Beyin yerine geçti.

Hızır Bey ve ondan sonra tahta çıkan Dadı Bey devri hakkında kaynaklarda fazla bir bilgiye rastlanmamaktadır.

Dadı Beyden sonra tahta çıkan ve Zincirkıran lakabıyla tanınan oğlu Mübarizüddin Mehmed Bey döneminde Kıbrıs Kralı Pierre de Lusignan-I, 114 parçadan müteşekkil kuvvetli bir filoyla gelerek Antalya şehrini işgal etti (24 Ağustos 1361). Bundan sonra Karamanoğlu Alaeddin Ali Bey ve Alaiye Beyiyle ittifak eden Mehmed Bey Kıbrıslılarla amansız bir mücadeleye girişti. Daha sonra Memluk sultanlığından da yardımlar alan Mehmed Bey 1373'te çok şiddetli geçen bir savaştan sonra kaleyi almaya muvaffak oldu. Mehmed Bey, Antalya'yı zaptetmenin şükranesi olarak Selçuklulardan Sultan Alaeddin Keykubat'ın yaptırmış olduğu Yivli Minareli Camiyi yeniden tamir ve ihya ettirdi. Mübarizüddin Mehmed Beyin ölümünden sonra yerine oğlu Osman Çelebi geçti. Bu beyin zamanında Osmanlı Sultanı Yıldırım Bayezid Han, 1390'da zaptettiği Antalya'yı bütün Teke-eliyle beraber oğlu isa Çelebi'ye sancak olarak verdi.

Ankara Meydan Muharebesinden (1402) sonra Antalya haricinde beyliğinin bütün topraklarını ele geçiren Osman Bey Korkudeli'ni merkez olarak seçti. 1423'te Osmanlı tahtındaki saltanat değişikliğinden istifadeyle Karamanoğlu İkinci Mehmed Beyle ittifak ederek Antalya'yı almak istedi. Ancak bu ittifakı haber alan Osmanlıların Teke-Karahisarı'ndaki subaşısı Firuz Bey, oğlu Hamza Bey, Korkudeli'ne ani bir baskın yaparak Osman Beyi öldürdü.

Osman Çelebi'nin ölümüyle, Tekeoğulları Beyliği sona erdi ve arazileri bütünüyle Osmanlılar eline geçti. Sultan İkinci Murad, Hamza Beye Anadolu Beylerbeyliğiyle birlikte Teke-eli Sancağını mükafat olarak verdi.

Tekeoğulları Beyliğinin arazisi küçükse de Antalya limanı gibi önemli bir ticaret merkezine sahipti. Özellikle 19. yüzyılın ilk yarısında, Göller Bölgesinin halı, kilim, astarlık dokuma ve pamuklu gibi eşyaları buradan ihraç edilmekte ve bundan Tekeoğulları büyük gelir sağlamaktaydı. Şehabeddin el-Ömeri, 1332'de Hızır Beyin 8000 atlı askerle 12 şehir ve 25 kaleye sahip bulunduğunu yazmaktadır. Bunun yanısıra Tekeoğullarının mevkileri itibariyle küçük çapta bir donanmaya sahip oldukları tahmin olunmaktaysa da faaliyetleri hakkında bir bilgi yoktur.